Τεύχος 14, Ιούνιος 2024: «Ασφάλεια και Ανθεκτικότητα»

Αγαπητά μέλη και φίλοι της ΆΛΛΗΛΟΝ,

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΘΕΜΑ

Ο τομέας της Ασφάλειας (Security) αποτελεί ένα ανερχόμενο πεδίο ενδιαφέροντος λόγω των ολοένα αυξανόμενων απειλών και κινδύνων που έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια με τη μορφή διάφορων κρίσεων (οικονομική, μεταναστευτική, ενεργειακή, υγειονομική, επισιτιστική, κ.λπ.), οδηγώντας πολλούς διεθνείς και περιφερειακούς δρώντες στον χαρακτηρισμό της σύγχρονης εποχής ως μία εποχή αεικρίσεων (permacrises) και πολυκρίσεων (polycrises).

Το δε πεδίο της Ανθεκτικότητας (Resilience) –το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό της ασφάλειας– έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, γεγονός που καταδεικνύεται από τον σημαντικό αριθμό προγραμμάτων (NextGenerationEU, Recovery and Resilience Facility, REPowerEU Plan, Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, κ.λπ.) που στοχεύουν στην ανάπτυξη αυτής της τόσο σημαντικής ικανότητας. Συν τοις άλλοις, η ανθεκτικότητα αποτελεί μέρος του 9ου Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ με τίτλο “Δημιουργία ανθεκτικών υποδομών, προώθηση της χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμης εκβιομηχάνισης, και προώθηση της καινοτομίας”, καθώς και του 11ου ΣΒΑ/OHE με τίτλο “Να καταστήσουμε τις πόλεις και τους οικισμούς χωρίς αποκλεισμούς, ασφαλείς, ανθεκτικούς και βιώσιμους”.

Σε αυτό το πλαίσιο, η προώθηση της ασφάλειας και η ανάπτυξη της ανθεκτικότητας δεν θα πρέπει να θεωρείται ως ανασταλτικός παράγοντας των πάσης φύσεως οικονομικών και εμπορικών δραστηριοτήτων, αλλά ως απαραίτητη προϋπόθεση αυτών καθώς μέσα από την εφαρμογή προληπτικών, κατασταλτικών ή/και επακόλουθων μέτρων, την ανάπτυξη ποικίλων επιμέρους ικανοτήτων και την προμήθεια των απαραίτητων μέσων συμβάλλει στη αποτροπή, διαχείριση και εξάλειψη των απειλών/κινδύνων και τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την περεταίρω ανάπτυξη της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας.

ΤΟ ΘΕΜΑ

Για το λόγο αυτόν αφιερώνουμε το 14ο τεύχος του περιοδικού e-Άλληλον, του τριμηνιαίου διαδικτυακού περιοδικού του Παγκοσμίου Ελληνικού Δικτύου Αλληλεγγύης υπέρ των Νέων για Σπουδές, Επαγγελματική Ένταξη, Σταδιοδρομία, στο θέμα:

«Ασφάλεια και Ανθεκτικότητα» και καλωσορίζουμε σχετικά άρθρα.

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Ο ΟΡΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑ: Ως ασφάλεια ορίζεται η κατάσταση εκείνη στην οποία δεν υπάρχουν κίνδυνοι, όπου αισθάνεται κανείς ότι δεν απειλείται. Σύμφωνα δε με τη θεωρία που ανέπτυξε ο Αμερικανός ψυχολόγος Abraham Maslow, αποτελεί τη δεύτερη πιο σημαντική ανθρώπινη ανάγκη μετά τις ανάγκες επιβίωσης (τροφή, νερό, στέγη, κ.λπ.). Ανάλογα τέλος από την οπτική γωνία από την οποία εξετάζουμε την ασφάλεια, μπορούμε να σχηματίσουμε αρκετές κατηγορίες με βάση την έκτασή της (ατομική, εθνική, περιφερειακή, διεθνής), την προέλευση της απειλής (εσωτερική ή εξωτερική) ή το εννοιολογικό της περιεχόμενο (οικονομική, ενεργειακή, επισιτιστική, ψυχολογική, κ.λπ.).

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η ανθεκτικότητα –ένας όρος που προέρχεται από την επιστήμη της Φυσικής– αποτελεί την ικανότητα ενός δρώντα αφενός να επιβιώνει και αφετέρου να επανέρχεται στην αρχική του (λειτουργική) κατάσταση, έπειτα από την αντιμετώπιση μίας απειλής (threat) ή ενός κινδύνου (risk).

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Με βάση τον ανωτέρω ορισμό των δύο εννοιών, οι προοπτικές που διανοίγονται αφορούν  στην ανάπτυξη επιχειρηματικών σχημάτων, δημόσιων και ιδιωτικών πρωτοβουλιών, μοντέλων και διαδικασιών, επιμορφωτικών δράσεων καθώς και γενικότερων υπηρεσιών για την προώθηση της ασφάλειας σε όλα τα επίπεδα, αλλά και την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας σε ποικίλους τομείς (οικονομία, εμπόριο, ενέργεια, περιβάλλον, κυβερνοχώρο, βιομηχανία, υγεία, κ.ά.) αξιοποιώντας κατάλληλα τα υπάρχοντα Ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα.

Όσον αφορά τις προκλήσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα, δύο από τις πιο σημαντικές αφορούν την ενσωμάτωση αφενός του νομικού πλαισίου που σχετίζεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες –καθώς αρκετά από τα μέτρα που εφαρμόζονται για την προάσπιση της ασφάλειας περιορίζουν σε κάποιο βαθμό τα εν λόγω δικαιώματα και τις ελευθερίες– και αφετέρου της τεχνολογίας, ώστε τα εφαρμοζόμενα μέτρα να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τις εκάστοτε απειλές και κινδύνους.

ΣΚΟΠΟΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ

Σκοπός μας είναι τα άρθρα αυτού του τεύχους να συμβάλλουν στην επέκταση της συζήτησης σχετικά με θέματα που άπτονται της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας σε ακαδημαϊκό, επιχειρηματικό και κοινωνικό περιβάλλον, την ανάδυση νέων ιδεών και την απόκτηση μιας πιο ολοκληρωμένης εικόνας όσον αφορά την εφαρμογή των σχετικών μέτρων σε παγκόσμιο, Ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, και το θετικό αποτύπωμα που έχουν στις κοινωνίες, τις οικονομίες και το περιβάλλον.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ ΤΟΥ 14ου ΤΕΥΧΟΥΣ

  • Στρατιωτική Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Η «παραδοσιακή» έννοια της ασφάλειας (εθνική άμυνα), πρόσφατα παραδείγματα ένοπλων συγκρούσεων (π.χ. εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κατάληψη Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ) από το Αζερμπαϊτζάν, πόλεμος Χαμάς-Ισραήλ, κ.ά.) που επηρέασαν την περιφερειακή και διεθνή ασφάλεια, και νέοι τρόποι διεξαγωγής του πολέμου. Προτεινόμενα μέτρα ενίσχυσης της στρατιωτικής/αμυντικής ανθεκτικότητας.
  • Δημόσια Τάξη ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, πρόσφατα παραδείγματα εσωτερικών αναταραχών, υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα, και προτάσεις για την ανάπτυξη της εσωτερικής ανθεκτικότητας. Η «αραβική άνοιξη» και οι «έγχρωμές επαναστάσεις» στην Ευρώπη. Πως επηρεάζει η δημόσια τάξη την οικονομία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Προτεινόμενα μέτρα ενίσχυσης της εσωτερικής ανθεκτικότητας.
  • Οικονομική Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, επίπεδα (ατομικό-συλλογικό), πρόσφατα παραδείγματα οικονομικών κρίσεων, υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα. Η οικονομική κρίση ως παγκόσμιο φαινόμενο και η περίπτωση της Ελλάδας. Πως επηρέασε η οικονομική κρίση την ελληνική οικονομία και επιχειρηματικότητα; Προτάσεις για την ανάπτυξη της οικονομικής ανθεκτικότητας.
  • Ενεργειακή Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, παράμετροι, πρόσφατα παραδείγματα ενεργειακών κρίσεων, και υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα. Η ενεργειακή κρίση ως παγκόσμιο φαινόμενο και ως συνέπεια της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ενεργειακά projects που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ενεργειακής ανθεκτικότητας της Ελλάδας (East Mediterranean Pipeline, Euro-Asia Interconnector, Euro-Africa Interconnector, Interconnector IGB, κ.ά.), η συμβολή της ΕΕ μέσω των Projects of Common Interest (PCI) και προτάσεις για την ενίσχυσή της.
  • Επισιτιστική Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, πρόσφατα παραδείγματα επισιτιστικών κρίσεων, και υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα. Η επισιτιστική κρίση ως παγκόσμια πρόκληση και ως συνέπεια της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Πως επηρεάζει η επισιτιστική ασφάλεια την οικονομία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Προτάσεις για την ανάπτυξη της επισιτιστικής ανθεκτικότητας.
  • Περιβαλλοντική Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, παράμετροι-επιπτώσεις περιβαλλοντικής κρίσης, και υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα. Η κλιματική κρίση ως παγκόσμια κοινή πρόκληση και μέρος της γενικότερης περιβαλλοντικής κρίσης. Πως επηρεάζει η περιβαλλοντική ασφάλεια την οικονομία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Προτάσεις για την ανάπτυξη περιβαλλοντικής ανθεκτικότητας.
  • Κυβερνοασφάλεια ή/και Ψηφιακή Ανθεκτικότητα. Ορισμός, επίπεδα (ατομικό-συλλογικό), πρόσφατα παραδείγματα κυβερνοεπιθέσεων, υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα. Η σημασία της κυβερνοασφάλειας όσον αφορά άλλους (λιγότερο γνωστούς) τομείς της καθημερινότητας (πχ. εκλογική διαδικασία, ασφάλεια υποδομών, κ.λπ.). Πως επηρεάζει η κυβερνοασφάλεια την οικονομία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Προτάσεις για την ανάπτυξη ψηφιακής ανθεκτικότητας.
  • Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα Κρίσιμων Υποδομών. Ορισμός κρίσιμων υποδομών, επίπεδα (δημόσιο-ιδιωτικό και εθνικό-υπερεθνικό), και υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα. Η σημασία των κρίσιμων εθνικών υποδομών στη λειτουργία του κράτους. Πως επηρεάζει η ασφάλεια των κρίσιμων υποδομών την οικονομία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Προτάσεις για την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας κρίσιμων υποδομών.
  • Πολιτιστική Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, επίπεδα (εθνικό-υπερεθνικό), μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, και υπάρχουσα κατάσταση σε Ελλάδα και Ευρώπη. Η σημασία της για τη διατήρηση της εθνικής και ευρωπαϊκής ταυτότητας, οι κυριότερες απειλές και προτάσεις για την ανάπτυξη της πολιτιστικής ανθεκτικότητας.
  • Υγειονομική Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, επίπεδα (ατομικό-συλλογικό), πρόσφατα παραδείγματα υγειονομικών κρίσεων (πανδημίες), και υπάρχουσα κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα. Πως επηρεάζει η υγειονομική ασφάλεια την οικονομία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Προτάσεις για την ανάπτυξη της υγειονομικής ανθεκτικότητας.
  • Θαλάσσια Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Η θαλάσσια ασφάλεια ως παράγοντας εμπορικής και οικονομικής ανάπτυξης σε δημόσιο και ιδιωτικό επίπεδο, αλλά και προάσπισης της εδαφικής ακεραιότητας. Πως επηρεάζει η θαλάσσια ασφάλεια την οικονομία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας; Το φαινόμενο της πειρατείας και πρόσφατα περιστατικά ανάδειξης του ρόλου της θαλάσσιας ασφάλειας (π.χ. προσάραξη του πλοίου Ever Given στη διώρυγα του Σουέζ, δράση των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα, κ.λπ.). Σύγχρονες στρατηγικές και προτάσεις για την ανάπτυξη της θαλάσσιας ανθεκτικότητας.
  • Ασφάλεια και Αμυντική Βιομηχανία. Πως επηρεάζει η ανάπτυξη του τομέα της αμυντικής βιομηχανίας τη στρατιωτική ασφάλεια (εθνική άμυνα) και την ανάπτυξη της στρατιωτικής/αμυντικής ανθεκτικότητας σε εθνικό-υπερεθνικό επίπεδο; Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας και την Ευρώπη όσον αφορά την αμυντική βιομηχανία; Ποιες πρωτοβουλίες έχουν αναπτυχθεί στον συγκεκριμένο τομέα από την Ελλάδα (π.χ. drone ΑΡΧΥΤΑΣ), την ΕΕ (π.χ. PESCO), την Τουρκία (π.χ. κατασκευή UAVs και ελικοπτεροφόρων) ή άλλους κρατικούς και μη δρώντες (π.χ. ΝΑΤΟ); Ποιοι παράγοντες αποθαρρύνουν (αντικίνητρα) και ποιοι μπορούν να ενθαρρύνουν (κίνητρα) την ανάπτυξη του εν λόγω τομέα στην Ελλάδα;
  • Ασφάλεια και Μετανάστευση. Η μεταναστευτική κρίση ως παγκόσμιο φαινόμενο και η περίπτωση της Ελλάδας (η κρίση του 2015-2016 και τα γεγονότα του 2020 στον Έβρο). Υφιστάμενη κατάσταση σε Ευρώπη και Ελλάδα, εφαρμοζόμενες και προτεινόμενες πολιτικές, χρηματοδότηση, μοντέλα ενσωμάτωσης, η δράση του FRONTEX, ο ρόλος των ΜΚΟ, η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και άλλες υπογραφείσες συμφωνίες. Πως επηρέασαν οι μεταναστευτικές κρίσεις την ελληνική οικονομία/παραγωγή και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας;
  • Ψυχική Ασφάλεια ή/και Ανθεκτικότητα. Ορισμός, υπάρχουσα κατάσταση σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, και εφαρμοζόμενες πολιτικές. Που πιστεύετε ότι οφείλεται η αυξημένη εμφάνιση ψυχικών νοσημάτων στις μέρες μας και πώς επηρεάζει την προσωπική, οικογενειακή και επαγγελματική ζωή; Γιατί πιστεύετε ότι έχουν αυξηθεί οι περιπτώσεις επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout); Προτάσεις για την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας.
  • Ασφάλεια και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ασφάλεια περιορίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες του ατόμου, ενώ κάποιοι άλλοι ότι συμβάλλει στη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την αρμονική συνύπαρξη των πολιτών προασπίζοντας τα εν λόγω δικαιώματα και τις ελευθερίες. Ποια είναι τα όρια της ασφάλειας; Πως επηρέασε η εφαρμογή των υγειονομικών μέτρων κατά την πρόσφατη πανδημία του COVID-19 τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών σε Ελλάδα, Ευρώπη και άλλες περιοχές του κόσμου; Παραδείγματα κατάχρησης εξουσίας με πρόφαση την ασφάλεια (securitization).
  • Ασφάλεια και Ανάπτυξη. Ορισμένοι υποστηρίζουν την άποψη ότι η ασφάλεια αποτελεί προϋπόθεση της ανάπτυξης, και η ανάπτυξη ακολούθως ανατροφοδοτεί και ενισχύει την ασφάλεια. Πώς συνδέονται οι δύο αυτές έννοιες; Συμφωνείτε με την προαναφερθείσα άποψη;
  • Ασφάλεια και Διακυβέρνηση. Κρατικοί φορείς, Περιφερειακοί ή/και Διεθνείς Οργανισμοί που σχετίζονται με την ασφάλεια και την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας. Ποιος ο ρόλος τους κατά την εκδήλωση κρίσεων;
  • Ασφάλεια και Επιχειρηματικότητα. Πώς μπορεί η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και η δημιουργία μίας «βιομηχανικής βάσης» (industrial base) σε εθνικό και υπερεθνικό (Ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο) επίπεδο να συμβάλλει στην προάσπιση της ασφάλειας και την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας; Ελληνικές επιχειρήσεις που σχετίζονται με αμυντικά συστήματα ή/και συστήματα ασφάλειας και σχετικά προγράμματα που προωθούν την ανάπτυξη ανάλογων συστημάτων σε Ελλάδα και Ευρώπη.
  • Ασφάλεια και Τεχνολογία. Πως επηρεάζει (θετικά ή/και αρνητικά) η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας την προάσπιση της ασφάλειας και την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας σε δημόσιο-ιδιωτικό και εθνικό-υπερεθνικό επίπεδο; Νέες τεχνολογίες και δικλείδες ασφάλειας όσον αφορά την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence-AI) για λόγους ασφάλειας.

Φιλοδοξούμε να φιλοξενήσουμε ένα μείγμα επαγγελματιών από διάφορους τομείς, καθώς και ακαδημαϊκών, ειδικών επιστημόνων, ερευνητών, νέων στοχαστών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών/-τριών. Η προσέγγιση σε κάθε θέμα αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια του/της αρθρογράφου, ωστόσο αναμένουμε καλά τεκμηριωμένα επιχειρήματα, πρακτικά παραδείγματα και συγκριτικές αναλύσεις που συμβάλλουν στην διεξοδική προσέγγιση του θέματος. Το τεύχος θα δημοσιευθεί τον Ιούνιο του 2024.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΡΘΡΩΝ

  • Παρακαλούμε υποβάλλετε την “Αίτηση έγκρισης Τίτλου και περίληψης άρθρου” που θα βρείτε στην ιστοσελίδα μας εδώ ή στείλτε μας, το ταχύτερο δυνατόν και σε κάθε περίπτωση πριν τις 15/04/2024 ένα σύντομο email για να επιβεβαιώσετε το ενδιαφέρον σας για την συγγραφή ενός άρθρου στο τεύχος αυτό του περιοδικού μας, μαζί με το θέμα σας και ένα σύντομο περίγραμμα 5-10 γραμμών της δομής του άρθρου σας, στο: periodiko@allilonnet.gr και στο g_k_koukakis@yahoo.gr. Τα υποβληθέντα κείμενα θα εξεταστούν και θα επιστραφούν στους/στις συγγραφείς με τυχόν προτάσεις για βελτίωση/προσαρμογή το αργότερο δύο εβδομάδες μετά την υποβολή τους.
  • Εάν επιλεγεί το άρθρο σας προς δημοσίευση, θα σας ζητηθεί να μας στείλετε το πλήρες ολοκληρωμένο άρθρο σας συμπληρώνοντας την σχετική φόρμα υποβολής άρθρου.  και σε κάθε περίπτωση το αργότερο στις 15/06/2024  για επικείμενη δημοσίευση.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΑΡΘΡΩΝ

  • Μόνο άρθρα γραμμένα στην ελληνική ή την αγγλική ή την γαλλική γλώσσα θα εξεταστούν για δημοσίευση. Το μέγεθος του άρθρου θα πρέπει να είναι μέχρι 1300 λέξεων (2-3 σελίδες Α4), εξαιρουμένων των υποσημειώσεων, και να περιλαμβάνει περιορισμένες βιβλιογραφικές αναφορές ή υποσημειώσεις. Οι βιβλιογραφικές παραπομπές να είναι κατά προτίμηση μόνο στο τέλος του άρθρου κι όχι στο τέλος της κάθε σελίδας.
  • Το περιεχόμενο των άρθρων θα πρέπει να είναι πρωτότυπο και να μην έχει αποτελέσει μέρος προηγούμενης δημοσίευσης. Άρθρα που επαναδημοσιεύονται αργότερα σε άλλο περιοδικό πρέπει να περιλαμβάνουν αναφορά στο e-Αλληλον.

Αναλυτικές οδηγίες παρέχονται στον Οδηγό Συγγραφής Άρθρων.

Με τιμή,

Για την ΆΛΛΗΛΟΝ
Άγγελος Παγκράτης, Εκδότης
Γεώργιος Κουκάκης, Προσκεκλημένος εκδότης
Χρήστος Μπεζιρτζόγλου, Αρχισυντάκτης

————————————————————————————————————————————————-

Δείτε όλα τα τεύχη του περιοδικού e-Άλληλον εδώ

eAllilon Issue 1 cover